Iba ang OFW noon kaysa ngayon!

Mas mahirap ang buhay ng isang OFW noon kung ikumpara sa buhay nating mga OFW ngayon.

Noong 1980's at 1990's, tuwing araw ng biyernes, halos maghapon ang mga OFW na nakapila sa telephone booth sa bayan dito sa Saudi. Walang pasok. Ito ang araw na lumalabas ng mga kampo para kausapin ang mga mahal nila sa buhay. Ngunit, ito ay para lamang sa mga pamilyang abot ng kawad ng PLDT ang mga bahay sa Pinas.

Ganoon din ang pilahan sa post office. Talagang BOX OFFICE sa dami ng tao para maiabot at maipadala lamang ang liham para sa pamilyang nangungulila sa Pinas.

Nakapaloob sa bawat bigkas sa telepono o sa bawat letra ng sulat ang damdamin ng isang OFW. Nagsisikap, nagtitiyaga, at nangangarap!

Mapalad tayong mga OFW ngayon! Nasa atin na halos ang lahat. Ang maayos at iba't ibang klaseng komunikasyon.

Hindi na natin kailangan pumila sa telephone booth sa kasagsagan ng init o lamig ng panahon. Meron ng cellphone. Hindi na rin mahirap makabili ng computer para makapagchat, skype, at facebook. Nakakausap at nakikita natin ang ating mga mahal sa buhay ng madalas. Hindi katulad dati, makikita mo lang ang pamilya mo tuwing ika'y uuwi.

Nakakahomesick! Natural dahil sa ibang bansa tayo. Sa panahon ngayon, maraming paraan para ito'y mabawasan. At malamang pareho tayo ng pamamaraan.

Bagong Imahe ng Saudi

Taong 2007, nang una kong maranasan ang sumakay sa isang international flight na eroplano. Malaki, maraming lulan.Multi race ang mga cabin crews at may sarili pang monitor ang bawat economy seat. Maraming kakaiba, maraming bago sa aking mga mata. Ngunit, sa kabila  ng bagong experience na ito ay kaba, takot at pangamba. Nagdududa at nagtatanong.Makakaya ko kaya ito?

Saudi Arabia. Sa pangalan pa lang ay mukhang kinatatakutan na.Naging hindi maganda ang pagkasalarawan ng mga OFW na dating nagtrabaho dito. May nakukulong, may nagagahasa, may napapatay, may minamaltrato, may manyakis na amo, may nanakit, may nagsasamantala, at halos lahat ng di magandang salita ay nakadugtong na sa bansang ito. Mga salitang nakapaloob at nakatatak sa aking isipan.

"OFW? Yung nagtratrabaho sa Saudi di ba?". Yun lang ang alam ko noong kabataan ko. At sa kabila ng hindi magandang imahe ng Saudi ay marami pa ring Pinoy na pumupunta doon. Marami pa ring OFW. Ang Saudi raw ay mahalintulad sa impyerno. Napakainit na nga ng klima, di pa raw maganda ang trato ng mga arabo.

Nag-iisa kong hinarap ang mga masasamang imahe ng bansang pupuntahan ko. Wala akong kasabay na aalis papunta sa kumpanya kung saan nahire ako. Walang napagtanungan sa plano, walang braistorming. Sa madaling salita, nagkaproblema ako pagdating sa airport. Hindi ako nahintay ng sundo ko. Lalong tumindi ang takot at kaba. Iyong halos maiyak at gusto nang umuwi. Iyong halos pagsisihan kung bakit napunta pa sa lugar na ito. Nakatayo lang sa kalagitnaan ng mainit na panahon. Yung init na hindi mo alam kung saan nanggaling. Pinapawisan at nag-iisip. Unang sabak ko pa lang sa bansa, imbyerna na kaagad?

May lumapit sa akin na arabong guard. Tinanong kung saan ako pupunta at sinagot ko naman. "Come, follow!". Bigla akong kinabahan. Iniisip ko baka saan ako dadalhin. Tulad sa mga kuwento ng mga dating OFW. Hindi ako sumama. Panay ang iling ko habang turo nang turo ang arabo sa direksyon na iyon. "No. sorry". Hindi pala madali ang pag-aabroad lalong lalo na sa Gitnang Silangan.

Ang tagal ko sa lugar na iyon. Hanggang sa nalaman ko na ang Bahrain ay di pa pala Saudi. At iyong arabong guard kanina, itinuturo ang booking station ng bus na papunta sa Al-Khobar. Sasakay pa pala ako ng bus!

Nagkatotoo nga ang mga pangamba ko. Tuluyan na nga akong iniwan ng sundo ko. At naranasan kong maidlip sa kanto katabi ang bagahe ko sa kainitan ng gabi. Sa haba ng biyahe at pagod, hindi ko na inisip ang peligro kung meron man.

Inabutan ako ng tanghali sa kanto. Umaasa na ako'y babalikan ng sundo. Ang kaba at takot ay dahan dahan at pinipilit kong labanan. Andito na ako at wala nang atrasan. Humuhugot ng lakas para magkaroon ng pag-asa. Hanggang sa nararamdaman ko na wala na nga. Hindi na ako susunduin. Wala na akong hihintayin.

Hindi lahat ng Arabo ay malupit at masama tulad sa mga kuwento ng iba nating mga kababayan. Iyan ay aking napatunayan sa unang araw ko sa bansang ito. Dahil may address naman ako ng kumpanya, sumakay ako ng taxi na nag-aalok na akoy tulungan para makarating doon. Isang oras pa raw ang biyahe. Parang nakahinga ako dahil kahit papano'y humahakbang at may direksyon ang pupuntahan ko. Ibinaba niya ako sa isang lugar sa Dammam at kinausap ang isang arabo. Inirefer niya pala ako sa ibang taxi. Hindi niya daw kasi ruta ang bayan na iyon.

Napawi ang kaba habang binabagtas namin ang kahabaan ng malawak na highway. Mukha namang mabait ang driver at marami naman kaming pasahero. Ang laking pasalamat ko sa Panginoon at sa mga mababait na tao na una kong nakilala.Tinawagan ng arabong driver ang kumpanya namin para ako'y sunduin sa bayan. Napangiti na ako di tulad noong mga nagdaang mga oras. "One of them your company" habang itinuro ng arabong driver sa kalayuan ang nagkukumpulang mga kumpanya. Malapit na kami sa bayan.

Ang Saudi Arabia ay walang ipinagkaiba sa ibang bansa tulad ng Pilipinas.
Sa kabila ng kanilang kakaibang kultura at tradisyon ay hindi rin ito perpekto.
Minsan kasi, nagiging bias at racist tayo sa ating mga sinasabi patungkol sa hindi natin kalahi. Ayaw natin ng racial discrimination pero kung tayo makapagbato ng salita ay parang tayo rin mismo ang nabubukulan.

Kung may masasama at malulupit na arabo, mayroon din namang mabubuti at mababait. At kung tamad silang magtrabaho (hindi lahat), meron din namang OFW na may angking katamaran din. (Isa pa, kaya nga tayo nandito dahil sa kanila, di ba?). Kung may mga pasaway, marami din naman sa atin.

Kapag nagnakaw ang isang Pinoy, hindi ibig sabihin na ang lahat ng Pilipino ay magnanakaw. di ba?

Ang pag-uugali ay wala sa lahi o nationality! Iyan ang napatunayan ko sa pakikipagsalamuha sa iba't ibang mga dayuhan. Nasa pagkatao iyan. At isa pa, wala namang expat ang magtatagal sa Saudi kung sila'y naniwala sa mga kuwento.

Sablay na Reproductive Health at Divorce Bill

Habang naglalakad ako sa isang bayan sa Cavite, may isang batang lumapit sa akin. Nanglilimos. Kumuha ako ng barya, ipinatong ko sa kanyang palad. "Salamat po". Nang biglang nagsipagpuntahan sa akin ang iba pang kabataan. Kasamahan niya yata. Naubos ang barya ko.

Sa Baclaran, inialok ako ng sampagita ng isang bata. Nagmamakaawa para daw sa pag-aaral niya. Binigyan ko siya ng P50 at binalik ko sa kanya ang tuhog ng mga bulaklak. Tulong ko na yon sa baon niya. Inalok din ako ng isa pang batang tindera, dapat bilhan ko rin daw siya tulad ng una.

Sa Maynila, nilapitan ako ng mga grupo ng mga kabataan. Nanglilimos. "Ito P50, paghatian niyo na ha?" sabay abot sa medyo leader nila. "E kuya, di po namin sila kasama".

Mula noon, kapag may nakasalubong akong bata na nanglilimos, hindi na ako nagbibigay. Iniisip ko na baka kukulangin na naman ako ng barya. O di kaya parang kinokonsente ko na mas ayos ang mamalimos dahil may pera. Isa pa may mga magulang naman sila at ano ba ang ginagawa nila sa lansangan na dapat ay nasa eskuwelahan?

Family Planning. Bata pa nang nag-asawa ang aking mga magulang kaya di maiikukubli na maraming supling ang kanilang napatubo. Kung hirap ang pag-uusapan, e talagang mahirap ang maging marami lalo na kapag financially ay kulang. Ganunpaman, nagawang igapang ng aking mga magulang na kahit sa high school man lang ay may matapos kami.

May family planning ba noong kapanahunan namin?

Laging ikinukwento sa akin ni Ermat na isa daw akong withdrawal baby. Hindi nila inaasahan na mabubuo ako dahil nga sa natural method na iyon. Ibig sabihin sumablay! Isa pala akong sablay! At ang calendar method ay para lamang sa iilang mag-asawa. Aminin natin iyan! Kaya, lumipat si Ermat sa pills ngunit kapag tinamad ay lumulubo ulit. Hanggang naisipan ni Ermat ang injectable na sobrang epektibo. Iyon nga lang siyam na kaming magkakapatid.

Ang malaking pamilya ay masaya kung sapat ang pagkain sa hapag. Kahit ito man lang!

RH BILL. Noong kasagsagan ng RH bill issue, doon ko lang nalaman na ipinagbabawal pala ito ng simbahang Katolika. Isa akong katoliko, pero ba't hindi ko alam iyan? Ibig bang sabihin niyan ay may mali sa akin? Kulang nga siguro ako ng subject na religion sa high school. Isa pa, matagal ng gumagamit ang pamilya ko ng artificial contraceptives.

Bago ako ikinasal, may seminar sa Health center at sa simbahan para sa family planning. Ang Health center, nakapokus sa artificial samantalang ang simbahan ay sa natural method. "Natural" sabi ng asawa ko. "Aprub!" ang sagot ko. Natural method, hindi dahil isa akong Katoliko kundi dahil iyon ang gusto at napagkasunduan naming mag-asawa.

 Para sa akin, ang RH bill ay pasiunang tulong ng gobyerno hindi para sa katulad kong nakakaintindi sa kung ano ang pagpaplano ng pamilya. Ito ay para sa ating mga kababayan at kabataan na hanggang sa ngayon ay naguguluhan.

Sa lipunan natin ngayon, kung sino ang siyang pinakamahirap ay siya pa ang may napakaraming anak. Ang mga ayaw nang mag-anak ay sige pa rin at walang magawa dahil kulang sa kaalaman. Ito na yong sagot, ang edukasyon sa Reproductive Health. Ang pagiging responsable! Iba kasi ang  BIYAYA sa sinasabing PABAYA!

Contraceptives VS Abortion. Katulad ito sa tanong kung alin ang nauna sa itlog at manok. Kung ang tao ba ay galing sa lupa o galing sa unggoy. Kung naniniwala ka sa science, pangatawanan mo iyan. Para sa akin, ang paggamit ng contraceptives ay sobrang layo sa pagpatay.

DIVORCE. Kung naaprubahan ang RH Bill, ito na raw ang susunod. Para kanino? Para sa iilang tao?

Nasa dugo na natin ang mapagmahal sa pamilya. Kasama ng Balangay ng ating mga ninuno ang pagpapahalaga natin sa isang tahanan. Kaya nga tayo nag-asawa para magkaroon ng sariling pamilya at tahanan na mauuwian.

Lalong magagasgas ang kasabihan ng mga nakakatanda na "Ang pag-aasawa ay hindi parang kanin, na kapag naisubo na ay puwedeng iluwa".

Ang daming ikinakasal na hindi handa, mga pasaway! May isang beses, binulyawan ng isang health facilitator ang isang magulang dahil sinamahan pa ang kakadebut pa yatang anak sa seminar ng kasal. "Umuwi kayo, papasok-pasok ang mga iyan sa pag-aasawa tapos magpapasama pa sa inyo!" Walang nagawa si nanay e kasi tama nga naman si Maam.

Ang pag-aasawa ay isang pangako. Kung hindi mo ito kaya ay huwag mo ng pasukin!